मनोगते

बेल्लारीकर तसा एक चक्रमच मुलगा आहे. इंजिनियरिंग मध्ये दुसऱ्या वर्षाला असताना आमची ओळख झाली. बोट क्लब वर काहीतरी वाद घालत बसला होता. नंतर कळले की हा पण आपल्यासारखाच (सं)वाद-प्रिय मुलगा आहे म्हणून… फक्त वादाचे विषय एकदम आर्केन असतात… गणितात डेरीव्हेटिव्ह शिकवले होते… डेल्टा-अप्रोक्झीमेशंस पण शिकवली होती.. पार्शियल पण शिकलो होतो पण कधी अपूर्णांकात डेरीव्हेटिव्ह नव्हते बघितले आणि ते असतात म्हणून हा ओरडून ओरडून सांगत होता. कोणी ऐकतच नव्हते… (हे पण नेहमीचच.. अपवाद एकच – ‘ती’ संस्कृतमध्ये लिहिलेली गोष्ट मात्र अख्ख्या होस्टेल ने ऐकली-वाचली होती) तेव्हा पासून मैत्री झाली.

शब्द-प्रभू आहेच. इतिहास, क्लासिकल मराठी लिटरेचर, गणित (त्यातही नंबर थिअरी, आणि आता संख्याशास्त्र), ग्रीक मायथोलोजी यावर कमांड आहे… पानिपतच्या तिसऱ्या युद्धाचा आणि एकंदरीतच मध्ययुगीन भारताचा सखोल अभ्यास, मराठी, इंग्रजी, हिंदी या व्यतिरिक्त कन्नड, तेलुगु, बांग्ला, उर्दू, ग्रीक आणि संस्कृत ही या भाषांवर प्रभुत्व….(याचे वय २१ कसे शक्य आहे?) ( या गोष्टीकरता प्रचंड असूया वाटते याची… मी किती वर्ष अजून उर्दू-फार्सी वरच अडकून पडलो आहे) मिरजेचा इतिहास नि महादेव विनायक रानडे (चापेकरांचे सह-क्रांतिकारी), गोडेल, भारत इतिहास संशोधन मंडळ, ट्रोय चे युद्ध, John Nash हे म्हणजे अगदी जिव्हाळ्याचे विषय.. पाठांतर म्हणजे आ वासावे इतके… मग ते मेघदूताचे असो, पुलंच्या गाळीव इतिहासाचे की सखाराम बापूंच्या पत्राचे, ओमर खय्याम असो की रिचर्ड बर्टनच्या सुरस कथा……… पानेच्या पाने घडाघडा म्हणून समोरच्याला चाट पडणे यात स्वर्गीय आनंद लाभतो याला…

याचे व्यक्तिचित्रण केव्हा तरी नक्कीच करणारे… आतापर्यंत पाहिलेल्या सगळ्यांत सगळ्यांत विचित्र पात्र आहे हे… पण त्याचे आत्ता प्रयोजन नाही. मुख्य म्हणजे त्याने ‘दिसामाजी काहीतरी’ वर अनेक पोस्ट्स लिहिल्या. आता स्वतःचा ब्लॉग पण सुरु केला आहे. जरूर वाचा…

बालगंधर्वांचा चंद्रास्त

एक अतिशय उत्कृष्ट पुस्तक वाचले होते – सर्वोत्तम पिंगे. उत्कृष्ट विषयांची निवड, आणि शैलीचे वरदान. खूप आवडले होते. त्यातले बरेच बरेच लेख हे अभ्यासाचे आहेत. इरावती कर्वे असोत की चर्चिल की सोमर्सेट मॉम की कुमार गंधर्व. त्यात एक लेख होता – बालगंधर्वांचा चंद्रास्त. अतिशय हृदयस्पर्शी आहे. वाचा म्हणजे काय ते कळेल. जमल्यास तो एकदा स्कॅन करून अपलोडच केला पाहिजे… संगीताच्या प्रत्येक चाहत्याने रादर प्रत्येकानेच वाचला पाहिजे असा तो लेख आहे. त्यातूनच समजलेल्या २ गोष्टी. १ म्हणजे बालगंधर्वांच्या नातीने की मुलीने (आठवत नाही) त्यांच्या चरित्राची लेखमाला लिहिली होती. माणूस मध्ये. आता बालगंधर्व या नावाभोवतीचे वलय म्हणजे काय सांगायला पाहिजे का? त्यात तशी मालिका कधी प्रकाशित झाली होती हेच आता लोकांना माहित नाहीये. तेव्हा माजगावकर हयात होते. पण ते अंक आता मिळणार कुठे? खूप इकडे तिकडे केले तेव्हा ते अंक कुठे मिळतील त्याचा पत्ता लागला, ओळख पण निघाली… आणि अमेरिकेत निघून आलो… ते राहूनच गेले…

आणि दुसरी त्याहूनही भारी गोष्ट आहे. १९३५-३६ च्या सुमारास बालगंधर्व शांतारामांकडे होते.. त्यांनी तिथे बरेच सिनेमे करायचे ठरवले होते पण दुर्दैवाने एकच सिनेमा निघाला. नंतर काहीतरी बिनसले नि ते सोडून परत स्टेजवर गेले. पण तो एकच सिनेमा जो होता तो होता ‘संत एकनाथ’…. श्रीकृष्णार्जुनयुद्ध मध्ये आपण मास्तर दीनानाथांना पहिलेच आहे. तेव्हा हा व्हिडियो कुठे मिळतो का शोधात होतो…बरेच वर्ष सापडत नव्हता. तो आत्ता सापडला. ज्याने अपलोड केला त्याला शतशः धन्यवाद. मागच्याच आठवड्यात अपलोड केला आहे बहुधा.

कुमारांचा ‘मला उमजेले बालगंधर्व’ सगळ्यांनी ऐकला असेलच. प्रत्यक्ष बालगंधर्वांच्याही रेकॉर्ड्स उपलब्ध आहेत. नाट्य संगीताच्या ही आणि भजनाच्या ही. हो हो..भजनाच्या…. बालगंधर्वांना भजनाचे वेड होते. बऱ्याचदा ते भजनी मंडळी गोळा करून लोकांसमोर भजन गायचे… त्यांना लोकांनी बजावले होते की असे ओरडत जाऊ नका घसा खराब कराल म्हणून…पण त्यांनी ऐकले नाही कधीच… त्यातली काही भजने जी आहेत त्यांना चाली लावल्यात त्यांच्याच गुरुबंधूंनी.. मास्तर कृष्णारावांनी…अतिशय श्रवणीय.

असो. खाली त्या सिनेमातील गाण्याच्या लिन्क्स देतो. आवडतात का ते बघा.